Jeżeli od pewnego czasu śledzicie mojego bloga, z pewnością wiecie, że moją drugą największą pasją po książkach jest historia. Uwierzcie mi, jest to chyba jedyny przedmiot, którego nauka po prostu przynosi mi samą frajdę. Jednak czy kiedyś się zastanawialiście, skąd nasza wiedza na temat minionych dziejów pochodzi?... Oczywiście, jeżeli chodzi o ostatnie stulecia możemy opierać się na kronikach, dokumentach i innych źródłach pisanych. Ale co gdy spoglądamy nie kilkaset lat wstecz, ale kilka tysięcy? No cóż, wtedy jesteśmy zdani na odkrycia pochodzące ze znalezisk archeologicznych. 

Książka Zenona Kosidowskiego „Gdy słońce było bogiem” wydana po raz pierwszy w 1956 roku opowiada właśnie o dziejach archeologii oraz zapomnianych cywilizacjach. I może nie brzmi to zbyt zachęcająco, ale uwierzcie mi, że pozycja ta jest naprawdę godna uwagi.

Na wstępie, żeby tradycji stało się zadość, muszę z głębi serca pochwalić wydawnictwo Iskry za to przepiękne wydanie, które widzicie na zdjęciu, a którego zdjęcia okładki nie jestem w stanie znaleźć w internecie... A szkoda, bo ta okładka jest świetna. Minimalistyczna i estetyczna, a jednocześnie w jakiś sposób intrygująca. 

„Gdy słońce było bogiem” jest podzielone na pięć części, a każda z nich dotyczy innej kultury. Mamy okazję poznać dzieje Mezopotamii, drogę jaka prowadziła do odkrycia najstarszej cywilizacji, jaką do tej pory odkryliśmy, zajrzeć do starożytnego Egiptu i poznać rządzące nim intrygi, wraz z Schliemannem odnaleźć ruiny Troi, poznać zagrzebane przez proch Wezuwiusza Pompeje oraz odwiedzić królestwo Pierzastego Węża, czyli państwo Azteków. Przy tym wszystkim poznajemy wielu ciekawych ludzi, którzy dołożyli swoje trzy grosze do ocalenia tych społeczności przed zapomnieniem. A wspomnieć należy, że bardzo często wcale nie byli to jacyś wielcy, genialni naukowcy z dyplomami i wszystkim innym. Nie, bardzo często kluczowe znaczenie mieli na przykład kupcy albo żeglarze. Chociażby Henry Rawlinson, który swoją karierę rozpoczynał jako majtek okrętowy, a kończył będąc oficerem i szpiegiem brytyjskim zasłużonym przy odszyfrowywaniu pisma akadyjskiego i elamickiego. 

Mimo że książka powstała 50 lat temu, nie jest to jakoś specjalnie odczuwalne. Owszem, zdarzają się sformułowania czy wyrażenia już niezbyt popularne, używane głównie przez osoby troszkę starsze, ale nie jest ich na tyle dużo, by stwarzało to jakiś większy problem. 

Autor pisze w bardzo przystępny sposób, choć momentami zdarza mu się bombardować czytelnika faktami, co może dla niektórych być ciężkostrawne. Na szczęście jednocześnie Kosidowski jest w stanie w jakiś sposób nas zauroczyć opowiadanymi przez siebie historiami. Wszelkie opisy bogactw, czy wspaniałej architektury naprawdę mocno działają na wyobraźnię, a niesamowite losy niektórych badaczy sprawiają, że aż samemu chce się wyruszyć na daleką wyprawę w nieznane w poszukiwaniu przygód i sławy. Czytelnik z łatwością wyobraża sobie miejsca i odkrycia opisywane przez autora. 

Szczególną wartość daje nam lektura tej książki ze świadomością tego, że niestety niektóre ślady po dawno zapomnianych cywilizacjach zniknęły na zawsze. Te których już nie dane nam będzie zobaczyć. Szczególnie mam tutaj na myśli zabytki dawnych kultur z terytorium chociażby Syrii, które zostały zniszczone przez Państwo Islamskie. Gdy zdamy sobie sprawę z jakim mozołem były te cywilizacje odkrywane, krok po kroku, te zbrodnie stają się jeszcze dotkliwsze.